روستای ابیانه نطنز

روستای ابیانه نطنز
ابیانه روستایی در دل بیابان در مسافت 35 کیلومتری اتوبان کاشان اصفهان در کوهپایه کرکس , روستایی دیرین با چهرهای گلگون با ساختمانهای گلی تعدادی طبقه اخرایی رنگ , با کوچه های تودرتوی بی پایان , با خرقه های محلی زنان و مردان , بناهای تاریخی متعدد , دربهای منبت کاری شده و پنجره هایی با گونه های هندسی خوشگل ست .
طول ابیانه از مرحله دریا ۲۲۲۲ متر میباشد . ابیانه با آب و هوای معتدل , دارنده شرایط ارگانیک مساعدی است .
عمر این ده و وجود برخی آداب و رسوم کهن در بین مردم آن سبب ساز شده که برخی تیتر کنند اهالی این قریه هنوز به برخی آداب و رسوم و اعتقادات گذشته از اسلام و دین زرتشت پای بند میباشند . گویش محلی ابیانه را پهلوی اشکانی تیتر می نمایند .

 

 

 

وجه تسمیه : در لهجه محلی به ابیانه «ویونا» می گویند . «وی» به معنای بید و «ویانه»به معنای بیدستان است ( ابیانه در پیشین بیدستان بوده است ) به اظهار برخی «ویانه»در ارتفاع زمان به «اویانه»و«ابیانه»تحریف شده‌است . ابیانه ای وقتی بخواهد بگوید «ابیانه ای هستم» میگوید «ویونجیما : ماویون جی هستیم» .

اسم دیرین : بیدستان

جمعیت : مبتنی بر سرشماری راءس آمار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۰ , جمعیت آن ۲۹۴ نفر ( ۱۷۳خانوار ) بوده‌ است .

گویش محلی : گویش مردمان ابیانه از زبان‌ های اهل ایران شمال غربی است که اما در حین زمان مبتلا تغییر‌و تحول و تحولات متعددی شده و اکنون صرفا تعداد یه خرده از واژه‌ های اصیل پهلوی در لهجه آن‌ها شنیده می‌ شود .

تقسیمات کشوری : ابیانه در دهستان برزرود از توابع شهرستان نطنز در استان اصفهان قراردارد .

وضعیت جغرافیایی : این قریه در ۴۰ کیلومتری شمال غربی نطنز , در دامنهٔ کوه کرکس واقع شده‌است .

 

 

حالت آب و هوای و اقلیمی : ابیانه بطور کل دارنده آب و هوایی معتدل که اقلیم دره ابیانه , ترکیبی از آب و هوای مدیترانه ای است . مبنی بر مطالعات انجام گرفته , میانگین بیشترین دما به ماه تیر و میانگین کمترین دما به ماه دی اختصاص دارااست . در این حیطه , از آخرها دی ماه به تدریج از برودت هوا کاسته می شود ولی به محض رسیدن فصل بهار , گرما به شدت افزایش پیدا می کند . از آخرها تیرماه نیز به تدریج از میزان دما کاسته می شود ; بدین ترتیب در هر سال دو عصر معلوم افزایش و کاهش دما بازدید می گردد . در این ناحیه اساساً بارندگی در زمستان انجام می گیرد و اکثر وقت ها به صورت ریزش برف است . بر روی دامنه کوههای مرتفع , برف تا بهار نیز تداوم می آورد ولی در فصل‌تابستان هیچ بارشی صورت نمی گیرد . میانگین رطوبت نسبی در حوزه‌ 46 درصد است که حداکثر آن در دی ماه ( 67 درصد ) و دست‌کم آن در تیرماه ( 30درصد ) برآورد شده‌است . اهالی ابیانه گرمای شدید در زمان سال را در تیرماه و اوایل مردادماه تجربه می کنند .

مساحت : بافت تاریخی این ده به ارتفاع 900 متر و پهنا سه متر می باشد .

طول از تراز دریا : ۲۲۲۲ متر

پیشینه تاریخی ده : متن و اثری که عمر زمانی ابیانه را دقیقاً مشخص کند در دست نیست ; ولی عمر هزار و پانصد ساله را برای آن تخمین می زنند و آن را از کهن ترین زیستگاه های انسانی در حاشیه دشت کویر ایران می دانند . اثر ها و بناهای تاریخی که در ابیانه موجود هست مرتبط با زمان های ساسانی , سلجوقی , صفوی و قاجار است . این اثر ها نشان دهنده عمر تاریخی این زیست گاه انسانی است .
برخی از اهالی ابیانه براین باوراند که ابیانه در حین مادها به‌وجود آمده است و ابیانه ایها از نژاد آریایی میباشند . آن‌ها تیتر می کنند که لهجه یزدی ها به لهجه ما نزدیک خیس است و نژاد و گویش ما یزدی و زرتشتی است , همچنین بر این باورند که هنوز برخی از آداب و رسوم و عادات زرتشتی کمابیش اجرا می گردد . به گفته یکی از اهالی , ابیانه ایها از حیطه بختیاری به آنجا آمده اند و وجود تشابهاتی در پوشاک مردمان این دو ناحیه به ویژه تشابه شلوار گشاد مردان بختیاری با مردان ابیانه ای را دلیلی بر این ادعای خویش می داند . دیگری نیز تیتر می کند که طایفه خانقاهی ها که یکی از طوایف بزرگ ابیانه است , اصلشان بختیاری است .
برخی از اهالی نیز بر این باورند که توده ای از سمت کوههای غرب ابیانه آمدند و قصد داشتند در حوزه‌ ابیانه مستقر شوند ; آن ها , افرادی را از پشت کوه فرستادند تا ببینند در این دره آب میباشد یا خیر بدین ترتیب این جمع در این حوزه‌ ابیانه را بوجود آوردند» .
یکی از اهالی ابیانه تیتر می کند که حدود 600 یا 700 سال پیش 4 فرزند ( سه پسر و یک دختر ) از جایی به ابیانه آمده اند و ابیانه را ساخته اند .

خصوصیات ویژه :
جلال معماری ساکن و سرشار از زیبایی این قریه , آن را در شمار نمونه‏‌ های کم مانند جالب ‏های دنیا درآورده است . خانه‌ های ابیانه تماما بر روی دامنه شیب‌ دار شمال رودخانه برزرود سازه شده‌ است . ابیانه در دید ابتدا , روستایی یک‌سری طبقه به ‌نظر می‌رسد که در بعضا موردها تا چهار طبقهٔ آن را می ‌توان دید . اتاق‌ ها به پنجره ‌های چوبی ارسی مثل مجهزهستند و اکثر وقت ها دارنده حیاط ‌ها و طارمی ‌های چوبی پیش آمدهٔ مشرف بر کوچه‌ های تنگ و تاریک‌ می باشند که خویش به صورت مناظر جالبی درآمده است . نمای فرنگی منزل ‌ها , با خاک سرخی که معدن آن در جوار ده قراردارد پوشیده شده‌است . از‌آنجا که در دامنه‌ های شیب‌ دار فضای کافی برای ساختن منزل ‌های مایحتاج نیست در‌این قریه چنین ترسیم شده ‌است که هر خانواده انبار غار مانندی در تپه‌ های یک کیلومتری آبادی , در کنار جاده و نرسیده به ابیانه , تولید کند . این غارها که در دل تپه‌ ها حفر شده ‌اند و از خارج صرفا درهای کوتاه و محقر آن نمایان است برای حفظ دام و هم آذوقهٔ زمستانی و اشیا غیرضروری مورد به کار گیری قرار می ‌گیرد . در هیچ جای روستای ابیانه کوچه بن بست بازدید نمیشود و علت این فرمان دفع آبهای سطحی است . از ویژگیهای دیگر ابیانه پوشش سنتی آ ن است که هنوز نیز فی مابین هم محلی اشاعه داراست و در نگهداری آن تأکید و تعصب خاصی دارا‌هستند .

تاریخچه معماری : بناهای این ده سه زمان تاریخی دارا هستند : 1 - منزل های عصر سلجوقیان : این خانه‌ ها تراس ندارند . آن‌ها یک حیاط جنوبی حدودا ( به طول 5 متر دارا هستند که اطراف این تراس , منزل در دو طبقه بالا رفته و اتاقها پیرامون صفه قرار گرفته اند . یک فضای گشوده بنام صفه در هر منزل درنظرگرفته شده و بعنوان تراس مسقف کاربرد داشته و همینطور برای مراسم عزا و عروسی هم مورد استعمال قرار می گرفته است . 2 - منزل های زمان صفویه : درین عصر دقت بیشتری به صفه شده و منزل های چهار صفه ای ترقی کرده است . قرینه سازی در آن‌ها رعایت شده و تزئینات داخلی نیز کاملاً از عصر قبلی مختلفی است . 3 - منزل های زمان قاجاریه : از آخرها عصر صفویه در اوضاع همگانی قریه بی حرکتی به وجود آمد و تا آخرها عصر قاجار ادامه داشت .

محله های سابق : ابیانه در قبلی از سه محله با اهمیت تشکیل می شده‌است که دربرگیرنده محله های هرده _ زیر آبادی , محله یوسمون و محله پَل _ بالاده میباشند . محله یوسمون و محله پل محله ها بالای روستا و به عهدوپیمان هم محلی محله ها کدخدا نشین بوده است . محله هرده در شرق روستا جای دارد . و از دربین ده عدد غرب و جنوب قریه , محله ها بالای قریه به حساب آورده می شود .

اسامی اماکن متفاوت :
اماکن متعدد ابیانه براساس ویژگی ها طبیعی و جغرافیایی و یا براساس فعالیتهایی که در آن محل انجام می گیرد نامگذاری می شود که برخی از این اسامی عبارتند از :
ـ پَلهگیریجه : ( پلکان به معنای تپه و ماهور است ) مسیر روستای برز و طره را گویند .
ـ پالیزه : به میدانی در محله یوسمون در جنوب شرقی آبادی گفته می شود و مسجد و آب انباری نیز به همین اسم در این میدان قراردارد .
ـ بر روی : آبشاری است در دشت بالای ابیانه .
ـ بَرقَه : اسم قناتی است و به باغستان اطراف قنات نیز بَرقَه می گویند .
ـ بَرحسن چیرا : محلی میان بَرقَه را گویند .
ـ گلهرو : باغهای پایین دشت را گویند ( گله به معنای دره است
ـ پیغستان : مزرعه ای است روبروی آسیاب داریون ( آسیاب سوم ) در غرب قریه .
ـ پیسفید : صحرایی است در غرب ابیانه در مسیر گدار اصفهان .
ـ پاتیلی : مزرعه و آب گاهی است در سمت گدار تجره .
ـ پریهُل : اسم غاری است در جنوب ابیانه , حدود 20 کیلومتری جنوب ابیانه
ـ پَکو : یک نصیب از دشت پایین را می گویند .
ـ پلکان سولهلا : پشت باغهای برقه را گویند . محلی که به طرف باغهای طره و برز می رود .
ـ پَسُرا : انتهای پَ بوغ چه را گویند .
ـ پَ باغچه : گلشن و باغچه های انتهای کوچه خانقاه را گویند .
ـ سوبوت : به گذر و کوچه های سرپوشیده می گویند .

محلات :
ابیانه در پیشین از سه محله اصلی تشکیل می شده‌است :
1 ـ محله هرده , پایین قریه
2 ـ محله یوسمون
3 ـ محله پَل , بالاده